Nie wiem, czy jest inne tak duże miasto na świecie jak Barcelona, w którym architektura najważniejszych atrakcji byłaby w takim stopniu zdominowana przez jednego architekta. Antonio Gaudi zaprojektował budowle, które dziś należą do najważniejszych atrakcji turystycznych. I to w mieście, gdzie atrakcji jest naprawdę dużo: świetnie zachowane średniowieczne stare miasto, czy stadion piłkarski klubu FC Barcelona Camp Nou. Moim zdaniem to jednak właśnie obiekty zaprojektowane przez Antonio Gaudiego w największym stopniu sprawiają, że Barcelona to wyjątkowe miasto.
Kiedyś dużo bardziej lubiłem zwiedzać miasta, niż dziś. Teraz możliwość zwiedzenia najpiękniejszego miasto oddałbym za okazję do wejścia na byle górę. Ale za pierwszym razem, kiedy byłem w Barcelonie, w 2009, zrobiła na mnie duże wrażenie. Za drugim razem, w 2015 roku, miałem wrażenie, że liczba turystów przez te parę lat się potroiła. Co więcej, za wejście do centralnej części mojego ulubionego Parku Guell trzeba było płacić za wstęp, Wszędzie nieprzebrane masy turystów z całego świata. To już nie moje klimaty. Niemniej muszę przyznać że Antonio Gaudi miał wyobraźnię z kosmosu i naprawdę warto podążyć szlakiem jego twórczości w Barcelonie.
Antonio Gaudi
Antonio Gaudi żył w latach 1852 – 1926, więc w okresie, kiedy Barcelona lata swojej świetności miała już dawno za sobą. Niemniej, moim zdaniem tak duża atrakcyjność Barcelony jako miasta przyciągające miliony turystów jest w większym stopniu pochodną zaprojektowanych przez Gaudiego budowli, niż samej średniowiecznej starówki. Zabawne jest też to, że Gaudiemu próbuje się przypisywać przynależność do jakiegoś stylu architektonicznego (padają tu różne mądre określenia, typu modernizm, neogotyk, secesja…). Te jego projekty jednak wyglądają naprawdę na coś zupełnie z innej beczki. Antonio Gaudi praktycznie prawie nie podróżował poza Katalonią, nie miał też Internetu, żeby wirtualnie zwiedzać inne miasta i kraje. Dlatego tym większe wrażenie zrobiły na mnie te wszystkie jego budynki, których oryginalność świadczy o jego wyobraźni. Po prostu nie wypada uznać jego geniuszu, nawet jeśli jego styl i poczucie estetyki nie każdemu odpowiadają.
Sam życiorys Antonio Gaudiego jest pod pewnymi względami typowy dla geniuszy. W szkole był średniakiem, nic nie zapowiadało, że zostanie najsłynniejszym architektem świata. Nie założył rodziny, całe swoje życie poświęcił pracy. Podobno raz w młodości był zakochany, i oczywiście nieszczęśliwie zakochany. Był niedoceniany za życia, nigdy nie dorobił się żadnego majątku. Wszystkie swoje pieniądze przeznaczał na budowę kościoła Sagrada Familia. Zginął w wyniku potrącenia przez tramwaj. Tuż po wypadku, nierozpoznany, został przewieziony do hospicjum dla ubogich, gdzie zmarł po trzech dniach. Dopiero w samym hospicjum rozpoznał go kapelan. Gaudi odmówił wtedy przewiezienia do lepszego szpitala twierdząc, że jego miejsce jest wśród biednych. Na jego pogrzeb przyszły już tłumy mieszkańców Katalonii. Został pochowany w krypcie kościoła Świętej Rodziny Sagrada Familia.
Najważniejsze inspiracje Antonio Gaudiego
Gaudi był gorliwym katolikiem. Był też wielkim orędownikiem tradycji katalońskiej – zwracał się po katalońsku nawet do policjantów 😉 W każdym razie w jego projektach jest dużo symbolicznych odniesień zarówno do religii, jak do dziedzictwa kulturalnego Katalonii. Domyślam się, że powstała pewnie niejedna habilitacja w temacie odczytania i interpretacji symboli, które były kluczowymi elementami jego projektów. Ja osobiście tak dużej ochoty na zgłębianie tego tematu nie miałem. Wystarczyło mi po prostu sobie w spokoju patrzeć na jego budowle, i tyle mi wystarczyło, żeby podziwiać kosmiczną wyobraźnię Antonio Gaudiego. Bo przecież on nie miał komputerów, którymi dziś wspierają się architekci przy tworzeniu swoich projektów. On sam wizualizował swoje projekty za pomocą makiet.
7 jego prac znajduje się na światowej liście światowego dziedzictwa UNESCO, są to: Park Guell, Pałac Guell, Casa Mila, Casa Vicens, Sagrada Familia, Casa Batllo i Kolonia Guell. W Watykanie toczy się proces beatyfikacji Antonio Gaudiego.
Park Guell
Moim ulubionym dziełem Gaudiego w Barcelonie jest Park Guell – trochę pewnie dlatego, że to prostu park, a nie budynek. Wizytę w Parku Guell porównałbym do wejścia do jakiegoś baśniowego świata równoległego, takiego, jak z Alicji z Krainy Czarów, lub z Opowieści z Narnii. Zleceniodawcą Parku Guell był Eusebi Guell, przyjaciel Gaudiego i mecenas, który wspierał architekta. W wyniku projektu miało powstać miasto-ogród, które w założeniach miało integrować dziedzictwo chrześcijańskie oraz katalońskie z procesem industrializacji, i w ten sposób powstrzymać proces sekularyzacji społeczeństwa. Z tych założeń niewiele się udało zrealizować. Realizację projektu zawieszono w 1914 roku, po 14 latach prac. W 1922 podjęto decyzje o przekształcenie terenu w park miejski. Dziś sława miejsca sprawia, że zwiedza się park w tłumie turystów.
Sagrada Familia
Inicjatorem powstania kościoła pod wezwaniem Świętej Rodziny był Josep Bacabella. On właśnie w 1881 roku kupił plac, na który kościół miał być zbudowany. Architektem kościoła został na początku Francesc Villar. Ale krótko po rozpoczęciu budowy, postanowiono nowym architektem mianować Antonio Gaudiego. Gaudi całkowicie zmienił i rozszerzył projekt. Z kościoła ma wyrastać 18 wież – jak to u Gaudiego – każda wieża kogoś symbolizuje: 12 wież odpowiada 12 apostołom, kolejne 4 są dedykowane ewangelistom, ostatnie dwie są dedykowane Maryi oraz Jezusowi. Wieża poświęcona Jezusowi będzie najwyższa i ma sięgać 170 metrów. Wieża poświęcona Jezusowi nie jest jeszcze ukończona, po jej ukończeniu Sagrada Familia będzie najwyższym kościołem na świecie. Trzy fasady kościoła symbolizują życie Chrystusa. Fasada wschodnia jest poświęcona narodzeniu i dzieciństwu Chrystusa. Fasada zachodnia przedstawia mękę i cierpienia Chrystusa. Zaś fasada południowa, będąca obecnie w budowie, ma przedstawiać życie Chrystusa po zmartwychwstaniu.
Pomimo faktu, że Gaudi poświęcił pracom na budową kościoła 43 lata swojego życia, w momencie jego śmierci została ukończona tylko część prac. Dodatkowo, w czasie wojny domowej Hiszpanii w 1936 kościół został w znacznym stopniu zniszczony. Do budowy kościoła powrócono w 1954 roku. Budowa ciągle trwa. Mówi się, że jest szansa na ukończenie prac na stulecie jego śmierci. Zgodnie z wolą Antonio Gaudiego, finansowanie budowy kościoła pochodzi z datków wiernych, Eh, gdyby tak w Polsce na przykład Świątynia Opatrzności…, zresztą nieważne.
Pozostałe budynki Antonio Gaudiego warte zobaczenia w Barcelonie
Koniecznie trzeba zobaczyć Casa Mila. To ostatni świecki budynek zaprojektowany przez architekta. Jego niesamowity wygląd sprawił, że mieszkańcy Barcelony przezwali ten budynek kamieniołom, czyli La Pedrera. Casa Mila jest udostępniona do zwiedzania, szczególnie ciekawa jest wizyta na samym dachu budynku, żeby zobaczyć, jak wyglądają kominy i szczyty klatek schodowych.
Kolejny budynek, który warto zobaczyć, to stojący nieopodal Casa Batllo. Antonio Gaudi był odpowiedzialny za przebudowę budynku. Fasa i dach budynku są niesamowite – mnóstwo tam odniesień do natury. Balkony wyglądają jak czaszki, obramowania okien fasadzie – kości, struktura ściany fasady przypomina rybie łuski, dach przypomina smoka, a kominy na dachu to grzyby.
Nieopodal Parku Guell znajduje się z kolei Casa Vicens, pierwszy budynek zaprojektowany przez Antonio Gaudiego. Warto go zobaczyć, żeby mieć wyobrażenie, jak duża zmianę przeszedł architekt w trakcie swojej kariery. Nie oznacza, że budynek jest nieudany. Chodzi raczej o to, że o ile oryginalność Casa Vicens mieści się w jakichś normach, o tyle kolejne prace pod względem oryginalności są już zupełnie na kosmicznym poziomie.
Inne ważne budynki Gaudiego zlokalizowane na terenie Barcelony, których ja akurat niestety nie widziałem, to Pałac Guell, Bellesguard oraz Casa Calvet.
